Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

propinqui N M

  • 1 propinquus

    propinquus, a, um [prope]    - compar.: propinquior (on emploie plus souvent propior).    - superl.: propinquissimus (on emploie plus souvent proximus). [st1]1 [-] proche, prochain, rapproché, voisin, peu éloigné.    - exsilium propinquius, Ov. Tr. 4, 4, 51: un exil plus rapproché.    - colles duo propinqui inter se, Sall. J. 98, 3: deux collines proches l'une de l'autre.    - in propinquis urbi montibus, Nep. Han. 5. 1: sur des montagnes voisines de la ville.    - moles propinqua nubibus, Hor.: monument qui s'élève jusqu'aux nues.    - ex propinquo, Liv. 22, 33, 4: de près.    - ut ex propinquo congressus facilior esset, Liv. 21: de façon qu'en étant à proximité on rendît l'entretien plus facile.    - in propinquo esse, Liv. 25, 15, 18: être proche.    - ex propinquo Capuam Romanis eripere, Liv. 9: être à portée et arracher Capoue aux Romains.    - Ap. Claudius bellum oriens ex propinquo cum cerneret, Liv. 24: Ap. Claudius voyant la guerre éclater à côté de lui.    - ex propinquo cognoscit, Liv. 25: arrivé à proximité (de l'ennemi), il apprend.    - in propinquo in Bruttiis erant, Liv. 25: ils étaient à proximité, dans le Bruttium. [st1]2 [-] proche (par le sang), parent, apparenté à.    - alicui genere propinquus, Sall. J. 10, 3: proche de qqn par le sang.    - propinquus, i, m.: un parent.    - propinqua, ae, f.: une parente.    - propinqui, ōrum, m.: - [abcl]a - les proches. - [abcl]b - les voisins.    - propinqui, Cic. Off. 1, 53: les proches, les parents.    - propinqui, Cic. Mil. 76: les voisins. [st1]3 [-] qui se rapproche de, approchant, similaire, ressemblant.    - Cic. de Or. 2, 185; Gell. 6, 16, 11.
    * * *
    propinquus, a, um [prope]    - compar.: propinquior (on emploie plus souvent propior).    - superl.: propinquissimus (on emploie plus souvent proximus). [st1]1 [-] proche, prochain, rapproché, voisin, peu éloigné.    - exsilium propinquius, Ov. Tr. 4, 4, 51: un exil plus rapproché.    - colles duo propinqui inter se, Sall. J. 98, 3: deux collines proches l'une de l'autre.    - in propinquis urbi montibus, Nep. Han. 5. 1: sur des montagnes voisines de la ville.    - moles propinqua nubibus, Hor.: monument qui s'élève jusqu'aux nues.    - ex propinquo, Liv. 22, 33, 4: de près.    - ut ex propinquo congressus facilior esset, Liv. 21: de façon qu'en étant à proximité on rendît l'entretien plus facile.    - in propinquo esse, Liv. 25, 15, 18: être proche.    - ex propinquo Capuam Romanis eripere, Liv. 9: être à portée et arracher Capoue aux Romains.    - Ap. Claudius bellum oriens ex propinquo cum cerneret, Liv. 24: Ap. Claudius voyant la guerre éclater à côté de lui.    - ex propinquo cognoscit, Liv. 25: arrivé à proximité (de l'ennemi), il apprend.    - in propinquo in Bruttiis erant, Liv. 25: ils étaient à proximité, dans le Bruttium. [st1]2 [-] proche (par le sang), parent, apparenté à.    - alicui genere propinquus, Sall. J. 10, 3: proche de qqn par le sang.    - propinquus, i, m.: un parent.    - propinqua, ae, f.: une parente.    - propinqui, ōrum, m.: - [abcl]a - les proches. - [abcl]b - les voisins.    - propinqui, Cic. Off. 1, 53: les proches, les parents.    - propinqui, Cic. Mil. 76: les voisins. [st1]3 [-] qui se rapproche de, approchant, similaire, ressemblant.    - Cic. de Or. 2, 185; Gell. 6, 16, 11.
    * * *
        Propinquus, Adiectiuum. Terent. Prochain.
    \
        Stipendii spem propinquam facere. Liu. Donner esperance que de brief on recevera ses gages.
    \
        In propinquo sunt castra. Liu. Sont ci pres.
    \
        Propinquus. Cic. Prochain parent.

    Dictionarium latinogallicum > propinquus

  • 2 propinquus

    propinquus, a, um (prope), nahe, I) dem Raume od. der Lage nach, angrenzend, anstoßend, provincia, Cic.: praedium, Cic.: Etruriae arva, Liv.: propinqui urbis montes, Nep.: pr. tumultus, in der Nähe, Nep.: nullus pr. metus, Gefahrlosigkeit in der N., Liv.: propinquius exsilium, Ov.: m. Dat., domus foro propinqua, Sall.: flumini propinqua loca, Sall.: pr. castris hostium promunturium, Liv.: pr. cubiculo hortus, Liv.: m. Abl., litora Italiā propinqua, Sall. hist. fr. 4, 31 Kr. (Dietsch 4, 10 Italiae): m. inter se, colles duo propinqui inter se, einander benachbarte, Sall. Iug. 98, 3: u. so duae insulae propinquae inter se, Sall. hist. fr. 1, 61 (61). – subst. (doch im Sing. nur mit Praepp.), in propinquo esse, in der Nähe sein, Liv.: ex propinquo cernere, cognoscere, aus, in der Nähe, Liv.: ne praedanti us ex propinquo hostis instaret, Sall. fr.: Plur., oppido propinqua, die nächste Umgebung der Stadt, Sall.: per omnia propinqua, nahe gelegenen Punkte, Amm.: propinquorum incuriosi longinqua sectamur, Plin. ep., s. longinquus. – II) übtr.: A) nahe, der Zeit nach, reditus, Cic.: mors, Cic.: spes Capuae potiundae, Liv.: propinquā vesperā, als der A. nahte, Tac. – B) auf andere Verhältnisse übtr.: 1) der Ähnlichkeit nach, nahekommend, ähnlich, significatio, Gell.: quae propinqua videntur et finitima, Cic.: m. Dat., si qui (motus) finitimi et propinqui his ac talibus animi perturbationibus, Cic.: m. inter u. Akk., propinquiora genere inter se verba, Varro LL. 10, 8. – 2) der Verwandtschaft od. Verbindung nach, nahe, nahe stehend, nahe verwandt, cognatio, Cic.: cognatione propinquā coniunctus, Nep., sibi iuncti, Suet.: consanguinitate propinquus, verschwistert, Verg.: affinitates et propinquae iam cognationes, Liv.: m. Dat., propinquus principi sanguis, Tac.: tibi genere propinqui, Sall.: poet., bella propinqua, mit den Verwandten, Ov. – subst., der Verwandte, die Verwandte, tot propinqui, Cic.: Vestalis, huius propinqua, Cic.: maior aliqua natu propinqua, Tac. dial. – u. übh. propinqui = Näherstehende (Ggstz. longinqui, Entfernterstehende), Cic. Mil. 76. – / In Hdschrn. u. Ausgg. auch propincus geschr., zB. Liv. 21, 53. § 7 u. 11.

    lateinisch-deutsches > propinquus

  • 3 propinquus

    propinquus, a, um (prope), nahe, I) dem Raume od. der Lage nach, angrenzend, anstoßend, provincia, Cic.: praedium, Cic.: Etruriae arva, Liv.: propinqui urbis montes, Nep.: pr. tumultus, in der Nähe, Nep.: nullus pr. metus, Gefahrlosigkeit in der N., Liv.: propinquius exsilium, Ov.: m. Dat., domus foro propinqua, Sall.: flumini propinqua loca, Sall.: pr. castris hostium promunturium, Liv.: pr. cubiculo hortus, Liv.: m. Abl., litora Italiā propinqua, Sall. hist. fr. 4, 31 Kr. (Dietsch 4, 10 Italiae): m. inter se, colles duo propinqui inter se, einander benachbarte, Sall. Iug. 98, 3: u. so duae insulae propinquae inter se, Sall. hist. fr. 1, 61 (61). – subst. (doch im Sing. nur mit Praepp.), in propinquo esse, in der Nähe sein, Liv.: ex propinquo cernere, cognoscere, aus, in der Nähe, Liv.: ne praedanti us ex propinquo hostis instaret, Sall. fr.: Plur., oppido propinqua, die nächste Umgebung der Stadt, Sall.: per omnia propinqua, nahe gelegenen Punkte, Amm.: propinquorum incuriosi longinqua sectamur, Plin. ep., s. longinquus. – II) übtr.: A) nahe, der Zeit nach, reditus, Cic.: mors, Cic.: spes Capuae potiundae, Liv.: propinquā vesperā, als der A. nahte, Tac. – B) auf andere Verhältnisse übtr.: 1) der Ähnlichkeit nach, nahekommend, ähnlich, significatio, Gell.: quae propinqua videntur et finitima, Cic.: m. Dat., si qui (motus) finitimi et pro-
    ————
    pinqui his ac talibus animi perturbationibus, Cic.: m. inter u. Akk., propinquiora genere inter se verba, Varro LL. 10, 8. – 2) der Verwandtschaft od. Verbindung nach, nahe, nahe stehend, nahe verwandt, cognatio, Cic.: cognatione propinquā coniunctus, Nep., sibi iuncti, Suet.: consanguinitate propinquus, verschwistert, Verg.: affinitates et propinquae iam cognationes, Liv.: m. Dat., propinquus principi sanguis, Tac.: tibi genere propinqui, Sall.: poet., bella propinqua, mit den Verwandten, Ov. – subst., der Verwandte, die Verwandte, tot propinqui, Cic.: Vestalis, huius propinqua, Cic.: maior aliqua natu propinqua, Tac. dial. – u. übh. propinqui = Näherstehende (Ggstz. longinqui, Entfernterstehende), Cic. Mil. 76. – ⇒ In Hdschrn. u. Ausgg. auch propincus geschr., zB. Liv. 21, 53. § 7 u. 11.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > propinquus

  • 4 propinqua

    prŏpinquus, a, um, adj. [prope], near, neighboring (class.).
    I.
    Lit., of place:

    rus,

    Ter. Eun. 5, 5, 1:

    loca,

    Sall. J. 12, 2; 48, 4:

    nimium propinquus Sol,

    Hor. C. 1, 22, 21:

    propinquum praedium,

    Cic. Rosc. Am. 46, 133:

    provinciae,

    id. Phil. 11, 13, 34: insulae propinquae inter se, Sall. Fragm. ap. Non. 495, 33.—With gen.:

    in propinquis urbis montibus,

    Nep. Hann. 5, 1:

    ex propinquis itineris locis,

    Liv. 6, 25, 7 (al. itineri). — Comp.:

    exsilium paulo propinquius,

    Ov. Tr. 4, 4, 51.— Subst.: prŏpinquum, i, n., neighborhood, vicinity:

    ex propinquo cognoscere,

    from being in the neighborhood, Liv. 25, 13; 22, 33, 4; 44, 3, 8:

    ex propinquo aspicio,

    id. 28, 44:

    consulis castra in propinquo sunt,

    id. 24, 38 fin.; 25, 15, 8.—
    II.
    Trop.
    A.
    Of time, near, at hand, not far off:

    propinqua partitudo,

    Plaut. Aul. 1, 1, 36:

    reditus,

    Cic. Att. 9, 15, 3:

    mors, id. Div, 1, 30, 65: spes,

    Liv. 28, 25: vespera, Tac. A. [p. 1470] 15, 60.—
    B.
    Near in resemblance, resembling, similar, like:

    motus finitimi et propinqui his animi perturbationibus,

    Cic. de Or. 2, 44, 185:

    significatio,

    Gell. 6, 16, 11.—
    C.
    Near in relationship or connection, kindred, related:

    tibi genere propinqui,

    Sall. J. 10, 3; Verg. A. 2, 86; Suet. Ner. 3.— Subst.: prŏpinquus, i, m., a relation, relative, kinsman (syn.:

    affinis, agnatus): societas propinquorum,

    Cic. Off. 1, 17, 53:

    tot propinqui cognatique,

    id. Rosc. Am. 34, 96:

    propinquus et amicus,

    id. Off. 1, 18, 59:

    propinqui ceteri,

    Sall. J. 14, 15:

    aequabiliter in longinquos, in propinquos,

    Cic. Mil. 28, 76; id. Fin. 5, 23, 67; id. Planc. 12, 29; Hor. S. 2, 3, 218; 1, 1, 83.—In fem.: prŏ-pinqua, ae, a female relative, kinswoman:

    virgo Vestalis hujus propinqua et necessaria,

    Cic. Mur. 35, 73.—Hence, adv.: prŏ-pinquē, near, at hand, hard by (ante- and post-class.):

    adest propinque,

    Plaut. Truc. 2, 6, 18; 2, 7, 21; Front. Ep. ad Anton. 2, 2 Mai.

    Lewis & Short latin dictionary > propinqua

  • 5 propinquum

    prŏpinquus, a, um, adj. [prope], near, neighboring (class.).
    I.
    Lit., of place:

    rus,

    Ter. Eun. 5, 5, 1:

    loca,

    Sall. J. 12, 2; 48, 4:

    nimium propinquus Sol,

    Hor. C. 1, 22, 21:

    propinquum praedium,

    Cic. Rosc. Am. 46, 133:

    provinciae,

    id. Phil. 11, 13, 34: insulae propinquae inter se, Sall. Fragm. ap. Non. 495, 33.—With gen.:

    in propinquis urbis montibus,

    Nep. Hann. 5, 1:

    ex propinquis itineris locis,

    Liv. 6, 25, 7 (al. itineri). — Comp.:

    exsilium paulo propinquius,

    Ov. Tr. 4, 4, 51.— Subst.: prŏpinquum, i, n., neighborhood, vicinity:

    ex propinquo cognoscere,

    from being in the neighborhood, Liv. 25, 13; 22, 33, 4; 44, 3, 8:

    ex propinquo aspicio,

    id. 28, 44:

    consulis castra in propinquo sunt,

    id. 24, 38 fin.; 25, 15, 8.—
    II.
    Trop.
    A.
    Of time, near, at hand, not far off:

    propinqua partitudo,

    Plaut. Aul. 1, 1, 36:

    reditus,

    Cic. Att. 9, 15, 3:

    mors, id. Div, 1, 30, 65: spes,

    Liv. 28, 25: vespera, Tac. A. [p. 1470] 15, 60.—
    B.
    Near in resemblance, resembling, similar, like:

    motus finitimi et propinqui his animi perturbationibus,

    Cic. de Or. 2, 44, 185:

    significatio,

    Gell. 6, 16, 11.—
    C.
    Near in relationship or connection, kindred, related:

    tibi genere propinqui,

    Sall. J. 10, 3; Verg. A. 2, 86; Suet. Ner. 3.— Subst.: prŏpinquus, i, m., a relation, relative, kinsman (syn.:

    affinis, agnatus): societas propinquorum,

    Cic. Off. 1, 17, 53:

    tot propinqui cognatique,

    id. Rosc. Am. 34, 96:

    propinquus et amicus,

    id. Off. 1, 18, 59:

    propinqui ceteri,

    Sall. J. 14, 15:

    aequabiliter in longinquos, in propinquos,

    Cic. Mil. 28, 76; id. Fin. 5, 23, 67; id. Planc. 12, 29; Hor. S. 2, 3, 218; 1, 1, 83.—In fem.: prŏ-pinqua, ae, a female relative, kinswoman:

    virgo Vestalis hujus propinqua et necessaria,

    Cic. Mur. 35, 73.—Hence, adv.: prŏ-pinquē, near, at hand, hard by (ante- and post-class.):

    adest propinque,

    Plaut. Truc. 2, 6, 18; 2, 7, 21; Front. Ep. ad Anton. 2, 2 Mai.

    Lewis & Short latin dictionary > propinquum

  • 6 propinquus

    prŏpinquus, a, um, adj. [prope], near, neighboring (class.).
    I.
    Lit., of place:

    rus,

    Ter. Eun. 5, 5, 1:

    loca,

    Sall. J. 12, 2; 48, 4:

    nimium propinquus Sol,

    Hor. C. 1, 22, 21:

    propinquum praedium,

    Cic. Rosc. Am. 46, 133:

    provinciae,

    id. Phil. 11, 13, 34: insulae propinquae inter se, Sall. Fragm. ap. Non. 495, 33.—With gen.:

    in propinquis urbis montibus,

    Nep. Hann. 5, 1:

    ex propinquis itineris locis,

    Liv. 6, 25, 7 (al. itineri). — Comp.:

    exsilium paulo propinquius,

    Ov. Tr. 4, 4, 51.— Subst.: prŏpinquum, i, n., neighborhood, vicinity:

    ex propinquo cognoscere,

    from being in the neighborhood, Liv. 25, 13; 22, 33, 4; 44, 3, 8:

    ex propinquo aspicio,

    id. 28, 44:

    consulis castra in propinquo sunt,

    id. 24, 38 fin.; 25, 15, 8.—
    II.
    Trop.
    A.
    Of time, near, at hand, not far off:

    propinqua partitudo,

    Plaut. Aul. 1, 1, 36:

    reditus,

    Cic. Att. 9, 15, 3:

    mors, id. Div, 1, 30, 65: spes,

    Liv. 28, 25: vespera, Tac. A. [p. 1470] 15, 60.—
    B.
    Near in resemblance, resembling, similar, like:

    motus finitimi et propinqui his animi perturbationibus,

    Cic. de Or. 2, 44, 185:

    significatio,

    Gell. 6, 16, 11.—
    C.
    Near in relationship or connection, kindred, related:

    tibi genere propinqui,

    Sall. J. 10, 3; Verg. A. 2, 86; Suet. Ner. 3.— Subst.: prŏpinquus, i, m., a relation, relative, kinsman (syn.:

    affinis, agnatus): societas propinquorum,

    Cic. Off. 1, 17, 53:

    tot propinqui cognatique,

    id. Rosc. Am. 34, 96:

    propinquus et amicus,

    id. Off. 1, 18, 59:

    propinqui ceteri,

    Sall. J. 14, 15:

    aequabiliter in longinquos, in propinquos,

    Cic. Mil. 28, 76; id. Fin. 5, 23, 67; id. Planc. 12, 29; Hor. S. 2, 3, 218; 1, 1, 83.—In fem.: prŏ-pinqua, ae, a female relative, kinswoman:

    virgo Vestalis hujus propinqua et necessaria,

    Cic. Mur. 35, 73.—Hence, adv.: prŏ-pinquē, near, at hand, hard by (ante- and post-class.):

    adest propinque,

    Plaut. Truc. 2, 6, 18; 2, 7, 21; Front. Ep. ad Anton. 2, 2 Mai.

    Lewis & Short latin dictionary > propinquus

  • 7 creta

    [st1]1 [-] crēta, ae, f.: - [abcl][b]a - craie (terre blanche de Crète ou toute argile semblable), argile, terre à potier. - [abcl]b - blanc, fard. - [abcl]c - craie pour blanchir les vêtements. - [abcl]d - craie pour marquer les jours heureux. - [abcl]e - craie à cacheter. - [abcl]f - craie qui marque les limites du cirque. - [abcl]g - craie, le caillou blanc pour acquitter.[/b]    - creta est horum hominum oratio, Plaut. Poen. 5, 2, 10: [les paroles de ces hommes sont la craie (des blanchisseuses)] = les paroles de ces hommes enlèvent tout trouble de l'esprit.    - cretā notare, Pers.: approuver. [st1]2 [-] Crēta: acc. masc. sing. de Cres. [st1]3 [-] Crēta, ae, f.: la Crète (île de la mer Egée).    - fuit in Creta postea contubernalis Saturnini, propinqui sui, Cic. Planc.: en Crète, il a demeuré sous la même tente que Saturninus, son parent.    - in Creta insula (in insula Creta): dans l'île de Crète.    - a Creta excire, Liv. 34: faire venir de Crète.    - a Creta Ephesum Fabius redit, Liv. 37: de la Crète, Fabius retourna à Éphèse.    - in Cretam legatos tres ire placuit, Liv. 42: on décida d'envoyer en Crète trois ambassadeurs. Creta, considérée comme une petite île.    - Cretam ad Gortynios venit, Nep.: il se rendit en Crète, chez les Gortyniens.    - Cretae (locatif) - non haec tibi litora suasit Delius, aut Cretae jussit considere Apollo, Virg. En. 3: il ne t'a pas conseillé ces rivages, le dieu de Délos; Apollon ne t'a pas ordonné de t'établir en Crète. - voir hors site la Crète.
    * * *
    [st1]1 [-] crēta, ae, f.: - [abcl][b]a - craie (terre blanche de Crète ou toute argile semblable), argile, terre à potier. - [abcl]b - blanc, fard. - [abcl]c - craie pour blanchir les vêtements. - [abcl]d - craie pour marquer les jours heureux. - [abcl]e - craie à cacheter. - [abcl]f - craie qui marque les limites du cirque. - [abcl]g - craie, le caillou blanc pour acquitter.[/b]    - creta est horum hominum oratio, Plaut. Poen. 5, 2, 10: [les paroles de ces hommes sont la craie (des blanchisseuses)] = les paroles de ces hommes enlèvent tout trouble de l'esprit.    - cretā notare, Pers.: approuver. [st1]2 [-] Crēta: acc. masc. sing. de Cres. [st1]3 [-] Crēta, ae, f.: la Crète (île de la mer Egée).    - fuit in Creta postea contubernalis Saturnini, propinqui sui, Cic. Planc.: en Crète, il a demeuré sous la même tente que Saturninus, son parent.    - in Creta insula (in insula Creta): dans l'île de Crète.    - a Creta excire, Liv. 34: faire venir de Crète.    - a Creta Ephesum Fabius redit, Liv. 37: de la Crète, Fabius retourna à Éphèse.    - in Cretam legatos tres ire placuit, Liv. 42: on décida d'envoyer en Crète trois ambassadeurs. Creta, considérée comme une petite île.    - Cretam ad Gortynios venit, Nep.: il se rendit en Crète, chez les Gortyniens.    - Cretae (locatif) - non haec tibi litora suasit Delius, aut Cretae jussit considere Apollo, Virg. En. 3: il ne t'a pas conseillé ces rivages, le dieu de Délos; Apollon ne t'a pas ordonné de t'établir en Crète. - voir hors site la Crète.
    * * *
        Creta, cretae. Plin. De la croye, ou Cree.
    \
        Creta aut carbone notare. Persius. Croyer, ou Creer.
    \
        Creta viridis. Vitru. Verd de terre.

    Dictionarium latinogallicum > creta

  • 8 situs

    [st1]1 [-] situs, a, um: part. passé de sino. - [abcl][b]a - situé, placé, mis, posé. - [abcl]b - Tac. bâti, construit, élevé. - [abcl]c - placé dans, qui repose sur, qui dépend de. - [abcl]c - enseveli, enterré.[/b]    - lingua in ore sita est, Cic.: la langue se trouve dans la bouche.    - spes in fuga sita, Sall.: espoir placé dans la fuite.    - voluptates in medio sitae, Cic.: plaisirs à la portée de tout le monde.    - in te spes nobis omnis sita est, Ter.: tu es notre unique espoir.    - fratres, propinqui, longius siti, Tac. An. 12: frères, parents, proches, étrangers.    - urbem Philippopolim, a Macedone Philippo sitam circumsidunt, Tac. A. 3: ils assiègent la ville de Philippopolis, bâtie par Philippe de Macédoine.    - situs in aliquo: qui dépend de qqn.    - situs in aliqua re: qui relève de qqch.    - situm est in nobis, Cic.: il dépend de nous, il est en notre pouvoir.    - quantum est situm in nobis: autant qu'il est en nous.    - in vestra manu situm est + inf.: il dépend de vous de...    - in vestra manu situm est ut + subj.: il dépend de vous de...    - in ejus pernicie patriae sitam putabant salutem, Nep.: ils pensaient que de sa mort dépendait le salut de la patrie.    - in officio colendo sita vitae est honestas, Cic. Off. 1: la vertu consiste à accomplir le devoir.    - situs hic est, Cic.: ci-gît. [st1]2 [-] sitŭs, ūs, m.: - [abcl][b]a - situation, position, emplacement. - [abcl]b - position (du corps), posture. - [abcl]c - position, disposition, ordre, arrangement. - [abcl]d - construction, structure. - [abcl]e - place, lieu, pays, région, contrée. - [abcl]f - saleté, crasse, ordure, moisissure, moisi, rouille, pourriture, détérioration, corruption, putréfaction. - [abcl]g - état d'une terre inculte, (terre...) en friche, abandon. - [abcl]h - vieillesse, grand âge, décrépitude. - [abcl]i - vétusté. - [abcl]j - inaction, oisiveté, repos. - [abcl]k - oubli (où l'on est), abandon, désuétude; solitude.[/b]    - situs castrorum: position d'un camp.    - situ corporum differunt ab... Plin.: c'est par leur posture qu'ils diffèrent de...    - inexpugnabilis terrestri ac maritimo situ urbs, Liv.: ville imprenable à cause de sa situation terrestre et maritime.    - a meridiano situ ad septentrionem, Plin.: du midi au nord.    - (pantherae) repleturae illos situs, Plin. 27: (les panthères) abonderaient dans ce pays.    - militis occupat arma situs, Tib.: la rouille recouvre les armes du soldat.    - situs araneosus, Cat.: une sale toile d'araignée.    - redolere situm, Plin.: sentir le moisi.    - situ carpi, Sen.: se rouiller.    - corrumpor situ, Plaut.: je me rouille ici (je me morfonds).    - mens quemdam velut situm ducit, Quint.: l'esprit se rouille en quelque sorte.    - victa situ senectus, Virg. En. 7: vieillesse vaincue par la décrépitude.    - longo aevi situ, Col.: par l'action lente du temps.    - marcescere situ, Liv.: languir dans l'oisiveté.    - in aeterno jacere situ, Prop.: être enseveli dans un éterrnel oubli.    - passus est leges istas situ atque senio emori, Gell. 20: il a laissé mourir ces lois de vieillesse et désuétude.
    * * *
    [st1]1 [-] situs, a, um: part. passé de sino. - [abcl][b]a - situé, placé, mis, posé. - [abcl]b - Tac. bâti, construit, élevé. - [abcl]c - placé dans, qui repose sur, qui dépend de. - [abcl]c - enseveli, enterré.[/b]    - lingua in ore sita est, Cic.: la langue se trouve dans la bouche.    - spes in fuga sita, Sall.: espoir placé dans la fuite.    - voluptates in medio sitae, Cic.: plaisirs à la portée de tout le monde.    - in te spes nobis omnis sita est, Ter.: tu es notre unique espoir.    - fratres, propinqui, longius siti, Tac. An. 12: frères, parents, proches, étrangers.    - urbem Philippopolim, a Macedone Philippo sitam circumsidunt, Tac. A. 3: ils assiègent la ville de Philippopolis, bâtie par Philippe de Macédoine.    - situs in aliquo: qui dépend de qqn.    - situs in aliqua re: qui relève de qqch.    - situm est in nobis, Cic.: il dépend de nous, il est en notre pouvoir.    - quantum est situm in nobis: autant qu'il est en nous.    - in vestra manu situm est + inf.: il dépend de vous de...    - in vestra manu situm est ut + subj.: il dépend de vous de...    - in ejus pernicie patriae sitam putabant salutem, Nep.: ils pensaient que de sa mort dépendait le salut de la patrie.    - in officio colendo sita vitae est honestas, Cic. Off. 1: la vertu consiste à accomplir le devoir.    - situs hic est, Cic.: ci-gît. [st1]2 [-] sitŭs, ūs, m.: - [abcl][b]a - situation, position, emplacement. - [abcl]b - position (du corps), posture. - [abcl]c - position, disposition, ordre, arrangement. - [abcl]d - construction, structure. - [abcl]e - place, lieu, pays, région, contrée. - [abcl]f - saleté, crasse, ordure, moisissure, moisi, rouille, pourriture, détérioration, corruption, putréfaction. - [abcl]g - état d'une terre inculte, (terre...) en friche, abandon. - [abcl]h - vieillesse, grand âge, décrépitude. - [abcl]i - vétusté. - [abcl]j - inaction, oisiveté, repos. - [abcl]k - oubli (où l'on est), abandon, désuétude; solitude.[/b]    - situs castrorum: position d'un camp.    - situ corporum differunt ab... Plin.: c'est par leur posture qu'ils diffèrent de...    - inexpugnabilis terrestri ac maritimo situ urbs, Liv.: ville imprenable à cause de sa situation terrestre et maritime.    - a meridiano situ ad septentrionem, Plin.: du midi au nord.    - (pantherae) repleturae illos situs, Plin. 27: (les panthères) abonderaient dans ce pays.    - militis occupat arma situs, Tib.: la rouille recouvre les armes du soldat.    - situs araneosus, Cat.: une sale toile d'araignée.    - redolere situm, Plin.: sentir le moisi.    - situ carpi, Sen.: se rouiller.    - corrumpor situ, Plaut.: je me rouille ici (je me morfonds).    - mens quemdam velut situm ducit, Quint.: l'esprit se rouille en quelque sorte.    - victa situ senectus, Virg. En. 7: vieillesse vaincue par la décrépitude.    - longo aevi situ, Col.: par l'action lente du temps.    - marcescere situ, Liv.: languir dans l'oisiveté.    - in aeterno jacere situ, Prop.: être enseveli dans un éterrnel oubli.    - passus est leges istas situ atque senio emori, Gell. 20: il a laissé mourir ces lois de vieillesse et désuétude.
    * * *
    I.
        Situs, Participium. Cic. Permis.
    II.
        Situs, sita, situm. Plaut. Situé, Mis et posé.
    \
        Est situm in nobis, vt et aduersa quasi perpetua obliuione obruamus. Cic. Il est en nous et en nostre puissance, etc.
    \
        Vrbem Philippopolim a Macedone Philippo sitam. Tacitus. Bastie, Edifiee.
    \
        Ara sita Druso. Tacit. Construicte à l'honneur de Drusus.
    \
        Hic siti sunt Acarnanes, qui pro patria pugnantes, mortem occubuerunt. Liu. Ci sont mis les, etc. Ci gisent les, etc. Ci sont enterrez et inhumez.
    \
        Situs, huius situs, masc. gen. Virgil. La situation de quelque chose que ce soit.
    \
        Situs. Plin. Moisissure, Relent, Chansissure, Remugle.
    \
        Situs. Virg. Crasse et ordure.
    \
        Situs, etiam in vitibus est. Colum. Mousse.
    \
        Loca senta situ. Virg. Ords et sales et hideux.
    \
        Araneosus situs. Catul. Toile d'araigne.
    \
        Iners. Ouid. Paresse et faitardise, Nonchalance et oisiveté.
    \
        Detergere situm ferro. Sil. Nettoyer et oster l'enrouillure, La rouille.
    \
        Ducere situm. Quintil. Se moisir et chansir, Devenir ord et crasseux, Devenir remugle.
    \
        Exesi situ ligones. Claud. Mangez de rouille.
    \
        Horrent situ campi. Claud. Sont pleins d'herbes et de buissons par faulte d'estre labourez.
    \
        Pati situm indignum. Stat. Estre mis en oubli et nonchaloir.
    \
        Redolere situm. Plin. Sentir le remugle, ou le relent.
    \
        Rigido situ relicta cessat terra. Ouidius. N'est point hantee ne labouree, Demeure inculte.

    Dictionarium latinogallicum > situs

  • 9 alienum

    ălĭēnus, a, um [2. alius].
    I.
    Adj.
    A.
    In gen., that belongs to another person, place, object, etc., not one's own, another's, of another, foreign, alien (opp. suus): NEVE. ALIENAM. SEGETEM. PELLEXERIS., Fragm. XII. Tab. ap. Plin. 28, 2, and Serv. ad Verg. E. 8, 99: plus ex alieno jecore sapiunt quam ex suo, Pac. ap. Cic. Div. 1, 57; Plaut. Mil. 2, 2, 111; cf. id. ib. 2, 2, 88, and Lind. ib. 2, 3, 3: quom sciet alienum puerum ( the child of another) tolli pro suo, Ter. Hec. 4, 1, 61:

    in aedīs inruit Alienas,

    id. Ad. 1, 2, 9; id. And. 1, 1, 125:

    alienae partes anni,

    Lucr. 1, 182; so Verg. G. 2, 149:

    pecuniis alienis locupletari,

    Cic. Rosc. Am. 47, 137:

    cura rerum alienarum,

    id. Off. 1, 9, 30; 2, 23, 83:

    alienos mores ad suos referre,

    Nep. Epam. 1, 1:

    in altissimo gradu alienis opibus poni,

    Cic. Sest. 20:

    semper regibus aliena virtus formidolosa est,

    Sall. C. 7, 2:

    amissis bonis alienas opes exspectare,

    id. ib. 58. 10 Herz.:

    aliena mulier,

    another man's wife, Cic. Cael. 37:

    mulier alieni viri sermonibus assuefacta,

    of another woman's husband, Liv. 1, 46:

    virtutem et bonum alienum oderunt,

    id. 35, 43:

    alienis pedibus ambulamus, alienis oculis agnoscimus, alienā memoriā salutamus, alienā operā vivimus,

    Plin. 29, 1, 8, § 19:

    oportet enim omnia aut ad alienum arbitrium aut ad suum facere,

    Plin. Ep. 6, 14; so Suet. Claud. 2:

    alienum cursum alienumque rectorem, velut captā nave, sequi,

    Plin. Pan. 82, 3; Tac. A. 15, 1 fin.:

    pudicitiae neque suae neque alienae pepercit,

    Suet. Calig. 36:

    epistolas orationesque et edicta alieno formabat ingenio,

    i. e. caused to be written by another, id. Dom. 20:

    te conjux aliena capit,

    Hor. S. 2, 7, 46; 1, 1, 110; so id. ib. 1, 3, 116:

    vulnus,

    intended for another, Verg. A. 10, 781: aliena [p. 85] cornua, of Actæon transformed into a stag, Ov. M. 3, 139:

    alieno Marte pugnabant, sc. equites,

    i. e. without horses, as footmen, Liv. 3, 62: aes alienum, lit. another's money; hence, in reference to him who has it, a debt; cf. aes. So also:

    aliena nomina,

    debts in others' names, debts contracted by others, Sall. C. 35, 3.—
    B.
    Esp.
    1.
    In reference to relationship or friendship, not belonging to one, alien from, not related or allied, not friendly, inimical, strange, Plaut. Capt. 1, 2, 43:

    alienus est ab nostrā familiā,

    Ter. Ad. 3, 2, 28; id. Heaut. 5, 4, 6 Ruhnk.:

    multi ex finibus suis egressi se suaque omnia alienissimis crediderunt,

    to utter strangers, Caes. B. G. 6, 31:

    non alienus sanguine regibus,

    Liv. 29, 29; Vell. 2, 76.—

    Hence alienus and propinquus are antith.,

    Cic. Lael. 5, 19:

    ut neque amicis neque etiam alienioribus desim,

    id. Fam. 1, 9 Manut.:

    ut tuum factum alieni hominis, meum vero conjunctissimi et amicissimi esse videatur,

    id. ib. 3, 6.—
    2.
    Trop.: alienum esse in or ab aliquā re, to be a stranger to a thing, i. e. not to be versed in or familiar with, not to understand:

    in physicis Epicurus totus est alienus,

    Cic. Fin. 1, 6, 17:

    homo non alienus a litteris,

    not a stranger to, not unversed in, id. Verr. 2, 2, 26.—
    3.
    Foreign to a thing, i. e. not suited to it, unsuitable, incongruous, inadequate, inconsistent, unseasonable, inapposite, different from (opp. aptus); constr. with gen., dat., abl., and ab; cf. Burm. ad Ov. F. 1, 4; Manut. ad Cic. Fam. 9, 14, 5; Spald. ad Quint. 6, 3, 33; Zumpt, Gr. § 384.
    (α).
    With gen.:

    pacis (deorum),

    Lucr. 6, 69:

    salutis,

    id. 3, 832:

    aliarum rerum,

    id. 6, 1064:

    dignitatis alicujus,

    Cic. Fin. 1, 4, 11:

    neque aliena consili (sc. domus D. Bruti),

    convenient for consultation, Sall. C. 40, 5 Kritz al.—
    (β).
    With dat.:

    quod illi causae maxime est alienum,

    Cic. Caecin. 9, 24: arti oratoriae, Quint. prooem. 5; 4, 2, 62; Sen. Q. N. 4 praef.—
    (γ).
    With abl.:

    neque hoc dii alienum ducunt majestate suā,

    Cic. Div. 1, 38, 83:

    homine alienissimum,

    id. Off. 1, 13, 41:

    dignitate imperii,

    id. Prov. Cons. 8, 18:

    amicitiā,

    id. Fam. 11, 27:

    existimatione meā,

    id. Att. 6, 1:

    domus magis his aliena malis,

    farther from, Hor. S. 1, 9, 50:

    loco, tempore,

    Quint. 6, 3, 33.—
    (δ).
    With ab:

    alienum a vitā meā,

    Ter. Ad. 5, 8, 21: a dignitate rei publicae, Tib. Gracch. ap. Gell. 7, 19, 7:

    a sapiente,

    Cic. Ac. 2, 43, 132:

    a dignitate,

    id. Fam. 4, 7:

    navigationis labor alienus non ab aetate solum nostrā, verum etiam a dignitate,

    id. Att. 16, 3.—
    (ε).
    With inf. or clause as subject:

    nec aptius est quidquam ad opes tuendas quam diligi, nec alienius quam timeri,

    Cic. Off. 2, 7, 23:

    non alienum videtur, quale praemium Miltiadi sit tributum, docere,

    Nep. Milt. 6, 1.—
    4.
    Averse, hostile, unfriendly, unfavorable to:

    illum alieno animo a nobis esse res ipsa indicat,

    Ter. Ad. 3, 2, 40; Cic. Deiot. 9, 24:

    a Pyrrho non nimis alienos animos habemus,

    id. Lael. 8 fin.:

    sin a me est alienior,

    id. Fam. 2, 17:

    ex alienissimis amicissimos reddere,

    id. ib. 15, 4 al.:

    Muciani animus nec Vespasiano alienus,

    Tac. H. 2, 74.—Rar. transf. to things; as in the histt., alienus locus, a place or ground unfavorable for an engagement, disadvantageous (opp. suus or opportunus; cf.

    Gron. Obs. 4, 17, 275): alieno loco proelium committunt,

    Caes. B. G. 1, 15:

    alienissimo sibi loco contra opportunissimo hostibus conflixit,

    Nep. Them. 4, 5 Brem.—So of time unfitting, inconvenient, unfavorable, Varr. R. R. 3, 16:

    ad judicium corrumpendum tempus alienum,

    Cic. Verr. 1, 5; id. Caecin. 67:

    vir egregius alienissimo rei publicae tempore exstinctus,

    id. Brut. 1; id. Fam. 15, 14.—Of other things: alienum ( dangerous, perilous, hurtful) suis rationibus, Sall. C. 56, 5; Cels. 4, 5.—
    5.
    In medic. lang.
    a.
    Of the body, dead, corrupted, paralyzed (cf. alieno, II. B. 2.), Scrib. Comp. 201.—
    b.
    Of the mind, insane, mad (cf. alieno and alienatio):

    Neque solum illis aliena mens erat, qui conscii conjurationis fuerant,

    Sall. C. 37, 1 Herz.—
    II.
    Subst.
    1.
    ălĭēnus, i, m., a stranger.
    a.
    One not belonging to one's house, family, or country:

    apud me cenant alieni novem,

    Plaut. Stich. 3, 2, 21:

    ut non ejectus ad alienos, sed invitatus ad tuos īsse videaris,

    Cic. Cat. 1, 9, 23:

    quas copias proximis suppeditari aequius est, eas transferunt ad alienos,

    id. Off. 1, 14: cives potiores quam peregrini, propinqui quam alieni, id. Am. 5, 19:

    quasi ad alienos durius loquebatur,

    Vulg. Gen. 42, 7:

    a filiis suis an ab alienis?

    ib. Matt. 17, 24:

    cives potiores quam peregrini, propinqui quam alieni,

    Cic. Lael. 5:

    quod alieno testimonium redderem, in eo non fraudabo avum meum,

    Vell. 2, 76.—
    b.
    One not related to a person or thing:

    in longinquos, in propinquos, in alienos, in suos irruebat,

    Cic. Mil. 28, 76:

    vel alienissimus rusticae vitae, naturae benignitatem miretur,

    Col. 3, 21, 3.—
    2.
    ălĭēnum, i, n., the property of a stranger:

    Haec erunt vilici officia: alieno manum abstineant, etc.,

    Cato, R. R. 5, 1:

    alieno abstinuit,

    Suet. Tit. 7:

    ex alieno largiri,

    Cic. Fam. 3, 8, 8; so,

    de alieno largiri,

    Just. 36, 3, 9:

    alieni appetens, sui profugus,

    Sall. C. 5; Liv. 5, 5:

    in aliena aedificium exstruere,

    Cic. Mil. 27, 74 (cf.:

    in alieno solo aedificare,

    Dig. 41, 1, 7).— Plur.,
    a.
    The property of a stranger:

    quid est aliud aliis sua eripere, aliis dare aliena?

    Cic. Off. 2, 23; Liv. 30, 30: aliena pervadere, a foreign (in opp. to the Roman) province, Amm. 23, 1.—
    b.
    The affairs or interests of strangers: Men. Chreme, tantumue ab re tuast oti tibi, aliena ut cures, ea, quae nihil ad te attinent. Chrem. Homo sum;

    humani nihil a me alienum puto,

    Ter. Heaut. 1, 1, 23:

    aliena ut melius videant quam sua,

    id. ib. 3, 1, 95.—
    c.
    Things strange, foreign, not belonging to the matter in hand:

    Quod si hominibus bonarum rerum tanta cura esset, quanto studio aliena ac nihil profutura multumque etiam periculosa petunt, etc.,

    Sall. J. 1, 5; hence, aliena loqui, to talk strangely, wildly, like a crazy person:

    Quin etiam, sic me dicunt aliena locutum, Ut foret amenti nomen in ore tuum,

    Ov. Tr. 3, 19:

    interdum in accessione aegros desipere et aliena loqui,

    Cels. 3, 18 (v. alieniloquium).
    ► Comp. rare, but sup. very freq.; no adv. in use.

    Lewis & Short latin dictionary > alienum

  • 10 alienus

    ălĭēnus, a, um [2. alius].
    I.
    Adj.
    A.
    In gen., that belongs to another person, place, object, etc., not one's own, another's, of another, foreign, alien (opp. suus): NEVE. ALIENAM. SEGETEM. PELLEXERIS., Fragm. XII. Tab. ap. Plin. 28, 2, and Serv. ad Verg. E. 8, 99: plus ex alieno jecore sapiunt quam ex suo, Pac. ap. Cic. Div. 1, 57; Plaut. Mil. 2, 2, 111; cf. id. ib. 2, 2, 88, and Lind. ib. 2, 3, 3: quom sciet alienum puerum ( the child of another) tolli pro suo, Ter. Hec. 4, 1, 61:

    in aedīs inruit Alienas,

    id. Ad. 1, 2, 9; id. And. 1, 1, 125:

    alienae partes anni,

    Lucr. 1, 182; so Verg. G. 2, 149:

    pecuniis alienis locupletari,

    Cic. Rosc. Am. 47, 137:

    cura rerum alienarum,

    id. Off. 1, 9, 30; 2, 23, 83:

    alienos mores ad suos referre,

    Nep. Epam. 1, 1:

    in altissimo gradu alienis opibus poni,

    Cic. Sest. 20:

    semper regibus aliena virtus formidolosa est,

    Sall. C. 7, 2:

    amissis bonis alienas opes exspectare,

    id. ib. 58. 10 Herz.:

    aliena mulier,

    another man's wife, Cic. Cael. 37:

    mulier alieni viri sermonibus assuefacta,

    of another woman's husband, Liv. 1, 46:

    virtutem et bonum alienum oderunt,

    id. 35, 43:

    alienis pedibus ambulamus, alienis oculis agnoscimus, alienā memoriā salutamus, alienā operā vivimus,

    Plin. 29, 1, 8, § 19:

    oportet enim omnia aut ad alienum arbitrium aut ad suum facere,

    Plin. Ep. 6, 14; so Suet. Claud. 2:

    alienum cursum alienumque rectorem, velut captā nave, sequi,

    Plin. Pan. 82, 3; Tac. A. 15, 1 fin.:

    pudicitiae neque suae neque alienae pepercit,

    Suet. Calig. 36:

    epistolas orationesque et edicta alieno formabat ingenio,

    i. e. caused to be written by another, id. Dom. 20:

    te conjux aliena capit,

    Hor. S. 2, 7, 46; 1, 1, 110; so id. ib. 1, 3, 116:

    vulnus,

    intended for another, Verg. A. 10, 781: aliena [p. 85] cornua, of Actæon transformed into a stag, Ov. M. 3, 139:

    alieno Marte pugnabant, sc. equites,

    i. e. without horses, as footmen, Liv. 3, 62: aes alienum, lit. another's money; hence, in reference to him who has it, a debt; cf. aes. So also:

    aliena nomina,

    debts in others' names, debts contracted by others, Sall. C. 35, 3.—
    B.
    Esp.
    1.
    In reference to relationship or friendship, not belonging to one, alien from, not related or allied, not friendly, inimical, strange, Plaut. Capt. 1, 2, 43:

    alienus est ab nostrā familiā,

    Ter. Ad. 3, 2, 28; id. Heaut. 5, 4, 6 Ruhnk.:

    multi ex finibus suis egressi se suaque omnia alienissimis crediderunt,

    to utter strangers, Caes. B. G. 6, 31:

    non alienus sanguine regibus,

    Liv. 29, 29; Vell. 2, 76.—

    Hence alienus and propinquus are antith.,

    Cic. Lael. 5, 19:

    ut neque amicis neque etiam alienioribus desim,

    id. Fam. 1, 9 Manut.:

    ut tuum factum alieni hominis, meum vero conjunctissimi et amicissimi esse videatur,

    id. ib. 3, 6.—
    2.
    Trop.: alienum esse in or ab aliquā re, to be a stranger to a thing, i. e. not to be versed in or familiar with, not to understand:

    in physicis Epicurus totus est alienus,

    Cic. Fin. 1, 6, 17:

    homo non alienus a litteris,

    not a stranger to, not unversed in, id. Verr. 2, 2, 26.—
    3.
    Foreign to a thing, i. e. not suited to it, unsuitable, incongruous, inadequate, inconsistent, unseasonable, inapposite, different from (opp. aptus); constr. with gen., dat., abl., and ab; cf. Burm. ad Ov. F. 1, 4; Manut. ad Cic. Fam. 9, 14, 5; Spald. ad Quint. 6, 3, 33; Zumpt, Gr. § 384.
    (α).
    With gen.:

    pacis (deorum),

    Lucr. 6, 69:

    salutis,

    id. 3, 832:

    aliarum rerum,

    id. 6, 1064:

    dignitatis alicujus,

    Cic. Fin. 1, 4, 11:

    neque aliena consili (sc. domus D. Bruti),

    convenient for consultation, Sall. C. 40, 5 Kritz al.—
    (β).
    With dat.:

    quod illi causae maxime est alienum,

    Cic. Caecin. 9, 24: arti oratoriae, Quint. prooem. 5; 4, 2, 62; Sen. Q. N. 4 praef.—
    (γ).
    With abl.:

    neque hoc dii alienum ducunt majestate suā,

    Cic. Div. 1, 38, 83:

    homine alienissimum,

    id. Off. 1, 13, 41:

    dignitate imperii,

    id. Prov. Cons. 8, 18:

    amicitiā,

    id. Fam. 11, 27:

    existimatione meā,

    id. Att. 6, 1:

    domus magis his aliena malis,

    farther from, Hor. S. 1, 9, 50:

    loco, tempore,

    Quint. 6, 3, 33.—
    (δ).
    With ab:

    alienum a vitā meā,

    Ter. Ad. 5, 8, 21: a dignitate rei publicae, Tib. Gracch. ap. Gell. 7, 19, 7:

    a sapiente,

    Cic. Ac. 2, 43, 132:

    a dignitate,

    id. Fam. 4, 7:

    navigationis labor alienus non ab aetate solum nostrā, verum etiam a dignitate,

    id. Att. 16, 3.—
    (ε).
    With inf. or clause as subject:

    nec aptius est quidquam ad opes tuendas quam diligi, nec alienius quam timeri,

    Cic. Off. 2, 7, 23:

    non alienum videtur, quale praemium Miltiadi sit tributum, docere,

    Nep. Milt. 6, 1.—
    4.
    Averse, hostile, unfriendly, unfavorable to:

    illum alieno animo a nobis esse res ipsa indicat,

    Ter. Ad. 3, 2, 40; Cic. Deiot. 9, 24:

    a Pyrrho non nimis alienos animos habemus,

    id. Lael. 8 fin.:

    sin a me est alienior,

    id. Fam. 2, 17:

    ex alienissimis amicissimos reddere,

    id. ib. 15, 4 al.:

    Muciani animus nec Vespasiano alienus,

    Tac. H. 2, 74.—Rar. transf. to things; as in the histt., alienus locus, a place or ground unfavorable for an engagement, disadvantageous (opp. suus or opportunus; cf.

    Gron. Obs. 4, 17, 275): alieno loco proelium committunt,

    Caes. B. G. 1, 15:

    alienissimo sibi loco contra opportunissimo hostibus conflixit,

    Nep. Them. 4, 5 Brem.—So of time unfitting, inconvenient, unfavorable, Varr. R. R. 3, 16:

    ad judicium corrumpendum tempus alienum,

    Cic. Verr. 1, 5; id. Caecin. 67:

    vir egregius alienissimo rei publicae tempore exstinctus,

    id. Brut. 1; id. Fam. 15, 14.—Of other things: alienum ( dangerous, perilous, hurtful) suis rationibus, Sall. C. 56, 5; Cels. 4, 5.—
    5.
    In medic. lang.
    a.
    Of the body, dead, corrupted, paralyzed (cf. alieno, II. B. 2.), Scrib. Comp. 201.—
    b.
    Of the mind, insane, mad (cf. alieno and alienatio):

    Neque solum illis aliena mens erat, qui conscii conjurationis fuerant,

    Sall. C. 37, 1 Herz.—
    II.
    Subst.
    1.
    ălĭēnus, i, m., a stranger.
    a.
    One not belonging to one's house, family, or country:

    apud me cenant alieni novem,

    Plaut. Stich. 3, 2, 21:

    ut non ejectus ad alienos, sed invitatus ad tuos īsse videaris,

    Cic. Cat. 1, 9, 23:

    quas copias proximis suppeditari aequius est, eas transferunt ad alienos,

    id. Off. 1, 14: cives potiores quam peregrini, propinqui quam alieni, id. Am. 5, 19:

    quasi ad alienos durius loquebatur,

    Vulg. Gen. 42, 7:

    a filiis suis an ab alienis?

    ib. Matt. 17, 24:

    cives potiores quam peregrini, propinqui quam alieni,

    Cic. Lael. 5:

    quod alieno testimonium redderem, in eo non fraudabo avum meum,

    Vell. 2, 76.—
    b.
    One not related to a person or thing:

    in longinquos, in propinquos, in alienos, in suos irruebat,

    Cic. Mil. 28, 76:

    vel alienissimus rusticae vitae, naturae benignitatem miretur,

    Col. 3, 21, 3.—
    2.
    ălĭēnum, i, n., the property of a stranger:

    Haec erunt vilici officia: alieno manum abstineant, etc.,

    Cato, R. R. 5, 1:

    alieno abstinuit,

    Suet. Tit. 7:

    ex alieno largiri,

    Cic. Fam. 3, 8, 8; so,

    de alieno largiri,

    Just. 36, 3, 9:

    alieni appetens, sui profugus,

    Sall. C. 5; Liv. 5, 5:

    in aliena aedificium exstruere,

    Cic. Mil. 27, 74 (cf.:

    in alieno solo aedificare,

    Dig. 41, 1, 7).— Plur.,
    a.
    The property of a stranger:

    quid est aliud aliis sua eripere, aliis dare aliena?

    Cic. Off. 2, 23; Liv. 30, 30: aliena pervadere, a foreign (in opp. to the Roman) province, Amm. 23, 1.—
    b.
    The affairs or interests of strangers: Men. Chreme, tantumue ab re tuast oti tibi, aliena ut cures, ea, quae nihil ad te attinent. Chrem. Homo sum;

    humani nihil a me alienum puto,

    Ter. Heaut. 1, 1, 23:

    aliena ut melius videant quam sua,

    id. ib. 3, 1, 95.—
    c.
    Things strange, foreign, not belonging to the matter in hand:

    Quod si hominibus bonarum rerum tanta cura esset, quanto studio aliena ac nihil profutura multumque etiam periculosa petunt, etc.,

    Sall. J. 1, 5; hence, aliena loqui, to talk strangely, wildly, like a crazy person:

    Quin etiam, sic me dicunt aliena locutum, Ut foret amenti nomen in ore tuum,

    Ov. Tr. 3, 19:

    interdum in accessione aegros desipere et aliena loqui,

    Cels. 3, 18 (v. alieniloquium).
    ► Comp. rare, but sup. very freq.; no adv. in use.

    Lewis & Short latin dictionary > alienus

  • 11 convenio

    con-vĕnĭo, vēni, ventum, 4 ( fut. convenibo, Plaut. Cas. 3, 2, 18), v. n. and a.
    I.
    To come together, meet together, assemble (class. and freq.).
    A.
    In gen.:

    milites, qui ex provinciā convenerant,

    Caes. B. G. 1, 8:

    omnes... eo convenerant,

    id. ib. 3, 16:

    totius fere Galliae legati ad Caesarem gratulatum convenerunt,

    id. ib. 1, 30:

    quanto multitudo hominum ad hoc judicium,

    Cic. Rosc. Am. 5, 11:

    amici privatique hospites ad eum defendendum convenerunt,

    Nep. Timoth. 4, 2:

    ad clamorem hominum,

    Caes. B. G. 4, 37:

    ad delectationem,

    Quint. 3, 4, 6:

    Pericles, cum haberet collegam Sophoclem, iique de communi officio convenissent,

    id. Off. 1, 40, 144:

    nunc ita convenimus, ut possemus dicere, etc.,

    id. Phil. 3, 2, 5:

    quoniam convenimus ambo,

    Verg. E. 5, 1; id. A. 1, 361 al.—With the place to or at which, usu. designated by in and acc.:

    mei capitis servandi causā Romam Italia tota convenit,

    Cic. Pis. 15, 34; id. Div. 2, 23, 50:

    unum in locum omnes,

    Caes. B. G. 4, 19:

    in coetus scholarum,

    Quint. 2, 9, 2:

    in consilium frequentes,

    Cic. Verr. 2, 2, 29, § 71:

    reguli in unum convenere,

    Sall. J. 11, 2:

    tribuni plebis non desistebant clam inter se convenire,

    Cic. Agr. 2, 5, 12:

    et ex proximis hibernis et a Caesare conventura subsidia,

    Caes. B. G. 5, 28 fin.: convenientis manus dissipare, Auct. B. G. 8, 6.—Rarely with in and abl., or with advv. of place (mostly post-Aug.):

    uno in loco omnes adversariorum copiae convenissent,

    Cic. Div. 2, 24, 52 B. and K.; cf.: quanta illic multitudo convenisse dicebatur, id. Verr. 2, 2, 66, § 160 B. and K. (al. illuc):

    in coloniā Agrippiensi in domum privatam conveniunt,

    Tac. H. 4, 55.—
    2.
    Transf., of inanim. and abstr. subjects:

    munera multa huc ab amatoribus,

    Plaut. Ps. 1, 2, 44:

    huc convenit utrumque bivium,

    Plin. 6, 28, 32, § 144; cf.:

    oppi dum in quo omnis negotiatio ejus (Arabiae) convenit,

    id. 6, 28, 32, § 157:

    cum multae causae convenisse unum in locum atque inter se congruere videntur,

    Cic. Rosc. Am. 22, 62; so id. ad Q. Fr. 1, 4, 4.—
    B.
    In partic.
    1.
    Publicist. t. t. of civil communities which belong in jurisdiction to some chief city:

    ex his civitatibus, quae in id forum convenirent,

    Cic. Verr. 2, 2, 15, § 38:

    Carthaginem conveniunt populi LXV.,

    Plin. 3, 3, 4, § 25; cf.:

    ibi Aethiopicae convenere naves,

    id. 5, 28, 29, § 105.—
    2.
    Jurid. t. t.:

    in manum, of a woman who in marriage (by usus, confarreatio, or coëmptio, q. v.) comes into the hands (manus) of her husband,

    Cic. Fl. 34, 84; id. Top. 3, 14; Quint. 5, 10, 62; Gai Inst. 3, 84:

    viro in manum,

    Cic. Top. 4, 23:

    in manum flaminis,

    Tac. A. 4, 16 et saep.—

    In the same sense: in matrimonium alicujus,

    Dig. 45, 1, 121, § 1:

    in matrimonium cum viro,

    to marry, Gell. 18, 6, 8; or, in nuptias, Cod. Th. 3, 7, 11.—
    3.
    Act., to go to one to speak to him, make a request of him, etc., to address, accost, meet, visit:

    haut multos homines nunc videre et convenire quam te mavellem,

    Plaut. Mil. 2, 2, 16; id. Pers. 5, 2, 74 al.; Ter. And. 1, 3, 22:

    (Helvetii) cum eum (sc. Caesarem) in itinere convenissent,

    Caes. B. G. 1, 27:

    adversarios ejus,

    Nep. Dion, 8, 3:

    illum Atilium,

    Cic. Rosc. Am. 18, 50:

    neminem conveni—convenio autem cottidie plurimos—quin omnes, etc.,

    id. Fam. 9, 14, 1:

    Bruti pueri Laodiceae me convenerunt,

    id. ib. 3, 7, 1.— Pass.:

    Balbus tantis pedum doloribus afficitur, ut se conveniri nolit,

    Cic. Fam. 6, 19, 2:

    nec eum (Lentulum) a minore Balbo conventum,

    id. Att. 9, 6, 1:

    quod conveniundi patris me tempus capere jubebat,

    Ter. Phorm. 5, 4, 9; Cic. Fam. 1, 8, 7; Nep. Dion, 9, 3 al. — Absol.:

    aditum petentibus conveniendi non dabat,

    Nep. Paus. 3, 3.—
    b.
    Jurid. t. t., to meet one judicially, to sue, bring an action against, summon before a tribunal:

    ut heredes ex stipulatu conveniri possint,

    Dig. 10, 2, 20; 50, 1, 17:

    de peculio,

    Paul. Sent. 2, 31:

    pro parte dimidiā,

    Dig. 17, 1, 59 et saep.—Also with abstr. objects:

    dolum aut culpam eorum,

    Dig. 26, 7, 38:

    nomen,

    ib. 42, 1, 15.
    II.
    Pregn.
    A.
    To come together, to unite, join, combine, couple (cf. coëo, II.).
    1.
    Lit., so mostly of the coition of animals, Lucr. 2, 922; Plin. 11, 24, 29, § 85; App. M. 6, p. 177, 38 al.—Of the union of atoms:

    Tandem conveniant ea (primordia) quae convecta repente Magnarum rerum fiunt exordia,

    Lucr. 5, 429.—
    2.
    Trop.
    a.
    With personal subject, to agree with in wishes, decisions, etc., to accord, harmonize (rare;

    late Lat.),

    Hyg. Astr. 2, 4; Dig. 9, 2, 27, § 29; Paul. Sent. 1, 1, § 5 (but in Plaut. Ps. 1, 5, the v. 130 is spurious; v. Ritschl, prol. ad Trin. p. 131).—Far more freq.,
    b.
    Res convenit or impers. convenit, it is agreed upon, or there is unanimity in respect to something, the matter is decided.
    (α).
    Res convenit, constr. alicui cum aliquo, inter aliquos, or absol.:

    cum his mihi nec locus nec sermo convenit,

    Plaut. Ps. 4, 7, 10:

    haec fratri mecum non conveniunt neque placent,

    Ter. Ad. 1, 1, 34:

    de dote mecum conveniri nil potest,

    Plaut. Trin. 2, 4, 168:

    hoc mihi cum tuo fratre convenit,

    Cic. Fin. 5, 29, 87; Liv. 2, 39, 8; Quint. 3, 6, 91:

    pax, quae cum T. Quinctio convenisset,

    Liv. 34, 43, 2; cf.:

    pax convenit,

    Sall. J. 38 fin.; Liv. 1, 3, 5; 30, 43, 8:

    in eas condiciones cum pax conveniret,

    id. 29, 12, 14 al.; and:

    cum imperatoribus Romanis pacem conventam fuisse,

    Sall. J. 112, 2:

    ratio accepti atque expensi inter nos,

    Plaut. Most. 1, 3, 146:

    eo signo quod convenerat revocantur,

    Caes. B. C. 1, 28:

    quod tempus inter eos committendi proelii convenerat,

    id. B. G. 2, 19:

    neminem voluerunt majores nostri esse judicem, nisi qui inter adversarios convenisset,

    Cic. Clu. 43, 120; so,

    judex inter eos,

    Val. Max. 2, 8, 2:

    posse rem convenire... si posset inter eos aliquid convenire,

    Cic. Leg. 1, 20, 53:

    dum rem conventuram putamus,

    id. Att. 9, 6, 2:

    si in eo manerent, quod convenisset,

    Caes. B. G. 1, 36: [p. 463] in colloquium convenit;

    condiciones non convenerunt,

    Nep. Hann. 6, 2; cf. Liv. 30, 40, 14; 38, 11, 1 al.:

    postquam ardentia vidit castra magister equitum (id convenerat signum),

    id. 9, 23, 15:

    signum,

    Suet. Oth. 6:

    omnia conventura,

    Sall. J. 83, 2.— Pass.:

    pacem conventam frustra fuisse,

    Sall. J. 112, 2:

    quibus conventis,

    Liv. 30, 43, 7.—
    (β).
    Convenit, constr. alicui cum aliquo, inter aliquos, with ut, the acc. and inf., with de and abl., or absol.:

    mihi cum Deiotaro convenit, ut, etc.,

    Cic. Att. 6, 1, 14:

    idne agebas, ut tibi cum sceleratis, an ut cum bonis civibus conveniret?

    id. Lig. 6, 18:

    quicum optime convenisset,

    id. Verr. 2, 4, 66, § 147:

    nunc ita convenit inter me atque hunc, ut, etc.,

    Plaut. Capt. 2. 3, 19:

    non modo inter Patres, sed ne inter consules quidem ipsos satis conveniebat,

    Liv. 2, 23, 14:

    conveniat mihi tecum necesse est, ipsum fecisse, etc.,

    Cic. Rosc. Am. 29, 79; Sen. Ben. 7, 4, 5; id. Brev. Vit. 7, 3:

    inter omnis vero convenit, Sibyllam ad Tarquinium Superbum tris libros attulisse,

    Plin. 13, 13, 27, § 88; cf. Suet. Vesp. 25: convenit, jam inde per consules reliqua belli perfecta, it is generally asserted, homologeitai, Liv. 9, 16, 1; cf. Suet. Claud. 44 et saep.:

    cum de facto convenit, et quaeritur, etc.,

    Cic. Inv. 1, 8, 11; id. Fin. 4, 26, 72:

    de duobus minus convenit,

    Liv. 2, 33, 2; Quint. 1, 4, 17; Col. 2, 9 init.; Sen. Clem. 2, 7, 4; Gell. 2, 22, 2:

    quamquam de hoc parum convenit,

    Quint. 5, 10, 2:

    quaedam sunt, de quibus inter omnes convenit,

    id. 2, 12, 2; 4, 5, 28; Cic. N. D. 2, 4, 9; Liv. 42, 25, 11; Sen. Q. N. 2, 12, 2; Plin. Pan. 29, 5:

    ubi de pace non convenit, signa cecinere,

    Flor. 2, 6, 59 al.:

    convenit, victi utri sint eo proelio, Urbem, agrum, etc.... seque uti dederent,

    Plaut. Am. 1, 1, 70:

    convenerat, ne interloquereris,

    Sen. Clem. 1, 9, 9; cf.:

    quibus consulibus interierit non convenit,

    Nep. Hann. 13, 1:

    pacto convenit, etc.,

    Liv. 24, 6, 7; Plaut. Aul. 2, 2, 80:

    omnis exercitus, uti convenerat. Numidiā deductus, etc.,

    Sall. J. 39, 4:

    Patres igitur jurati (ita enim convenerat),

    Liv. 30, 40, 12:

    pro argento si aurum dare mallent, darent convenit,

    id. 38, 11, 8.—
    B.
    To fit with, in, or to something, to suit, be adapted to.
    1.
    Lit. (rare):

    quae (cupa) inter orbes conveniat... quae (fistula) in columellam conveniat,

    Cato, R. R. 21, 1:

    conveniebatne in vaginam tuam machaera militis?

    Plaut. Ps. 4, 7, 85:

    si cothurni laus illa esset, ad pedem apte convenire,

    Cic. Fin. 3, 14, 46.—More freq.,
    2.
    Transf.: res convenit, or impers. convenit, the thing (or it) is fit, becoming, seemly, suitable, appropriate, proper, serviceable for something, it becomes, = consentit, congruit.
    a.
    Res convenit, constr. with in or ad aliquid, cum aliquā re, the dat., acc., acc. and inf., or absol.
    (α).
    In or ad aliquid:

    ceterae vites in quemvis agrum conveniunt,

    Cato, R. R. 6 fin.; cf. Varr. R. R. 1, 19, 1:

    quid minus in hunc ordinem convenit? etc.,

    Cic. Phil. 9, 4, 8:

    convenire quae vitia in quemvis videntur potius, etc.,

    id. Verr. 2, 1, 49, § 128; id. Rosc. Am. 23, 65:

    hoc in te unum,

    id. N. D. 2, 29, 74 Orell. N. cr. nullam contumeliam jacere potueris, quae non ad maximam partem civium conveniret, id. Sull. 7, 23.—
    (β).
    Cum aliquā re:

    haec tua deliberatio non mihi convenire visa est cum oratione Largi,

    Cic. Fam. 6, 8, 2; so id. Fin. 3, 22, 73 al.—
    (γ).
    With dat.:

    num videntur convenire haec nuptiis?

    Ter. And. 2, 2, 29; so Cic. Prov. Cons. 17, 41; id. Fin. 3, 22, 74; Sall. J. 85, 40; Quint. 6, 3, 25; Suet. Galb. 14 et saep.—
    (δ).
    With acc.:

    itidem ut tempus anni, aetatem aliam aliud factum convenit,

    Plaut. Merc. 5, 4, 24 dub. (Lachm. ap. Lucr. p. 64, conj. condecet).—
    (ε).
    With acc. and inf.:

    hoc non convenit, me... agrum habere,

    Plaut. Trin. 3, 2, 55; so Prop. 2, 1, 41.—
    (ζ).
    With in and abl.:

    nihil autem minus in perfecto duce quam festinationem... convenire arbitrabatur,

    Suet. Aug. 25.—
    (η).
    Absol.: hanc mi expetivi, contigit;

    conveniunt mores, etc.,

    Ter. And. 4, 2, 13:

    nomen non convenit,

    id. ib. 5, 4, 39; id. Phorm. 1, 2, 3 (cf. impers.: rationes conferatis; adsidunt;

    subducunt: ad nummum convenit,

    Cic. Att. 5, 21, 12):

    non bene conveniunt, nec in unā sede morantur Majestas et amor,

    Ov. M. 2, 846:

    medius ille orationis modus maxime convenit,

    Quint. 6, 2, 19 et saep.—
    b.
    Convenit, impers., constr. with a clause as subject (so esp. freq. in Lucr. and the elder Pliny).
    (α).
    Haud convenit, unā ire cum amicā imperatorem in viā, Ter. Eun. 3, 2, 41:

    convenit illud in his rebus obsignatum habere, Lucr 2, 582: per se sibi vivere,

    id. 3, 685:

    dicere causas leti,

    id. 6, 708 et saep.:

    quo maxime contendi conveniat,

    Caes. B. G. 7, 85, 2:

    convenit Evandri victos discedere ad urbem,

    Verg. A. 12, 184; so Hor. A. P. 226; Vell. 1, 3, 2; Quint. 7, 3, 9; Plin. 18, 13, 33, § 126; cf. id. 33, 1, 5, § 15 Sillig.—
    (β).
    With ut:

    quī enim convenit, ut? etc.,

    Cic. Phil. 7, 2, 4 (al. evenit):

    si tibi curae Quantae conveniat Munatius,

    Hor. Ep. 1, 3, 31; cf. Quint. 8, 6, 63. —To express assent:

    convenit,

    well, it is agreed, Plaut. Cas. 2, 3, 54.—Hence,
    1.
    convĕnĭens, entis, P. a.
    A.
    (Acc. to II. A. 2.) Agreeing, consistent, accordant, harmonious (syn.:

    consentiens, concors, congruens): bene convenientes propinqui,

    Cic. Off. 1, 17, 58; cf.:

    convenientes optime propinqui cognatique,

    id. Rosc. Am. 34, 96; Suet. Tib. 7:

    recta et convenientia et constantia natura desiderat,

    Cic. Off. 3, 8, 35:

    conveniens et conjuncta constantia inter augures,

    id. Div. 2, 39, 82:

    motus,

    Lucr. 1, 1029; cf.:

    inter se motus,

    id. 2, 941.—More frequently,
    B.
    (Acc. to II. B. 2.) Fitting to something, appropriate to, meet, fit, suitable, = congruens; constr. with cum, the dat., ad aliquid, inter se, in and acc. or abl., or absol.
    (α).
    With cum (rare): motus oris conveniens cum ipsius verbi demonstratione, Nigid. ap. Gell. 10, 4, 4:

    dies conveniens cum populi vultu,

    Ov. P. 2, 1, 28.—
    (β).
    With dat. (very freq.):

    nihil in hac praeclarā epistulā scriptum ab Epicuro congruens et conveniens decretis ejus reperietis,

    Cic. Fin. 2, 31, 99; Quint. 3, 11, 20; 6, 3, 102 al.; Suet. Tib. 50; Hor. A. P. 316; Ov. P. 3, 9, 36 et saep.:

    aut sibi convenientia finge,

    Hor. A. P. 119; cf. Quint. 11, 1, 11:

    bono civi convenientissimum credidi amplecti, etc.,

    Plin. Ep. 3, 18, 1:

    disciplina convenientissima,

    Vell. 1, 6, 3.—
    (γ).
    Ad aliquid (rare):

    nihil est tam conveniens ad res vel secundas vel adversas,

    Cic. Lael. 5, 17:

    sonus ad formam tauri,

    Ov. Ib. 436.—
    (δ).
    In aliquid (very rare):

    forma in illam conveniens amplitudinem,

    Vell. 2, 29, 2.—
    (ε).
    In aliquā re:

    gratulatio conveniens in eā victoriā,

    Liv. 45, 19, 3.—
    (ζ).
    Inter se (rare):

    in vitā omnia sint apta inter se et convenientia,

    Cic. Off. 1, 40, 144:

    inter se motus,

    Lucr. 2, 941.—
    (η).
    Absol. (rare):

    quod sit aptum atque conveniens,

    Quint. 5, 10, 123:

    toga,

    fitting, fitting close, Ov. A. A. 1, 514:

    nihil convenientius ducens, quam, etc.,

    Suet. Aug. 10.—
    b.
    Conveniens est = convenit, consentaneum est, it is fit, proper, becoming, suitable (post-Aug. and rare; cf.

    congruens): convenientius est dici,

    Plin. 34, 7, 16, § 35.— Sup., Plin. Pan. 87, 1; id. Ep. 10, 3 (20), 2.— Adv.: convĕnĭen-ter, fitly, suitably, conformably, consistently (syn.. congruenter, constanter; class.;

    most freq. in Cic.): convenienter cum naturā vivere (with congruere),

    Cic. Tusc. 5, 28, 82:

    convenienter naturae vivere (with congruenter),

    id. Fin. 3, 7, 26; cf. id. Off. 3, 3, 13 al.; Hor. Ep. 1, 10, 12:

    convenienter sibi dicere (with constanter),

    Cic. Tusc. 5, 9, 26; Ov. A. A. 3, 546:

    convenienter ad praesentem fortunae statum loqui,

    Liv. 23, 5, 4.— Sup., Aug. Civ. Dei, 18, 44.—
    2.
    con-ventum, i, n. (acc. to II. A. 2.), an agreement, compact, covenant, convention, accord (in good prose):

    facere promissa, stare conventis, reddere deposita,

    Cic. Off. 3, 25, 95; 1, 10, 32; id. Part. Or. 37, 130; Liv. 29, 24, 3; Sil. 1, 10 al.—As a jurid. expression, very freq. in the connection pactum conventum (for which the MSS. sometimes, perh. through interpolation, give pactum et conventum), Cic. Part. Or. 37, 130; id. de Or. 2, 24, 100; id. Caecin. 18, 51; id. Att. 6, 3, 1; Juv. 6, 25; v. pactum.

    Lewis & Short latin dictionary > convenio

  • 12 alienus

    I aliēnus, a, um [ alius ]
    1)
    а) принадлежащий другим, не свой, чужой ( pecuniae C); иноземный ( religio C); заимствованный
    б) занятый, взятый в долг
    aes alienum C etc. — долг, долги
    pavor a. L — чужой страх, но
    alienis pedibus ambulare погов. PM — прогуливаться чужими ногами (т. е. в носилках)
    2) (тж. a. sanguine L) не находящийся в родстве
    3) незнакомый, неизвестный
    familiaris? immo alienissimus C — близкий друг? да нет, совершенно незнакомый
    5) далёкий, несвойственный, посторонний, чуждый
    oratio aliena a cotidianā dicendi consuetudine C — речь, далёкая от тех, которые принято произносить
    a. metu alicujus L — свободный от страха перед кем-л.
    6) неудобный, неуместный, неблагоприятный, несообразный, ненадлежащий
    aliēnum tempus ad aliquid Cs — неблагоприятный для чего-л. момент
    a. dignitate alicujus C — несовместимый с чьим-л. достоинством
    7) незнакомый, несведущий ( in physicis C)
    joci non a. Q — человек, который не прочь пошутить
    8) нерасположенный, неблагосклонный ( alienissimus rusticae vitae Col)
    homo a. ab aliquo C — человек не расположенный к кому-л.
    aliēno animo esse in aliquem Cs — враждебно относиться к кому-либо. — см. тж. alienum
    II aliēnus, ī m.
    1) чужой человек, чужак, незнакомец ( propinqui et alieni C)

    Латинско-русский словарь > alienus

  • 13 deinceps

    I (поэт. иногда двусложно, т. е. dejnceps) adv. [ dein + capio ]
    1) пространство: подряд, друг за другом, один за другим (tres d. turres L)
    2) время: сряду (reliqui d. dies Cs)
    3)
    б) по порядку (septimus sum d. Vr): далее, затем
    perge d. Vr — продолжай
    principes sint patria et parentes, proximi liberi totaque domus, d. propinqui C — на первом месте должны быть родина и родители, потом дети и вся семья, а затем (остальные) родственники
    II deinceps, cipitis adj.
    deincipiti (v. l. deincipite) die Ap — на следующий день

    Латинско-русский словарь > deinceps

  • 14 inter

    I adv. редко
    между, посреди (stetit arduus i. pontus VF)
    II inter praep. cum acc.
    1) между (i. urbem et Tiberim L; i. spem et desperationem haesitare QC; i. spem curamque, timores i. et iras H; terras i. caelumque V); среди (i. equites proeliari L; peritissimus i. duces L); посреди (erat i. planitiem mons Sl); в середину (i. medios hostes se conjicere L); в (i. angustias vicorum Su)
    3) юр.
    i. sicarios accusare C — обвинять в убийстве
    4) на, в, перед
    i. manūs C, Cs, V — руками или в (на) руках, перен. V под руками, тут же
    i. ora alicujus QC — на глазах у кого-л.
    5) в промежутке времени, между (i. horam tertiam et quartam L); во время, в течение (i. tot annos C; i. cenam C; i. epulas Sl, T; i. lusum Pt)
    6) возвр.
    i. se — между собой, друг (от) друга, взаимно (res i. se similes C, Q; aliquid i. se dividere Nep; colles i. se propinqui Sl)
    i. homines esse C — быть среди людей (на людях), тж. быть в живых
    i. exempla esse Sen, T — служить примером
    i. omnes excellere C — превосходить всех
    quod i. nos liceat (dicere) C, тж. i. nos dictum sit Ter — пусть это будет сказано между нами
    i. paucos (i. pauca) — особенно, на редкость (i. paucos disertus Q)
    i. cuncta H (omnia QC, cetera L) — прежде всего
    i. initia (principia) CC — вначале, сперва
    i. vias Pl, Ter — в пути, дорогой
    i. haec (или quae) L, QC etc. — между тем
    i. (aliquas, eas) moras Sl, PJ, Su — тем временем
    III inter- приставка, обозначающая
    2) временами, от времени до времени ( intermittere)
    3) гибель, уничтожение ( interire)

    Латинско-русский словарь > inter

  • 15 necessarius

    I necessārius, a, um [ necesse ]
    1) необходимый, потребный, нужный (omnia quae sunt ad vivendum necessaria C)
    2) обязательный, принудительный ( lex C)
    3) неминуемый, неизбежный, неотвратимый, непреодолимый ( mors C)
    4) настоятельный, повелительный, крайний ( causa Cs)
    tempus necessarium C, Cs — чрезвычайные обстоятельства, крайняя необходимость
    5) неопровержимый, непреложный (mathematicorum ratio C; conclusio C)
    6) тесно связанный, близко стоящий, состоящий в родстве (homo C, Nep); перен. находящийся в тесной связи ( alicui rei C)
    7) естественный, законный ( heres Dig)
    II necessārius, ī m.
    близкий человек, интимный друг ( propinqui ac necessarii C); родственник (n. meus C)

    Латинско-русский словарь > necessarius

  • 16 propinquus

    I a, um [ prope ]
    1) близкий, близлежащий, соседний (p. cubiculo hortus L; colles inter se propinqui Sl)
    in propinquo L — поблизости, вблизи
    ex propinquo Sl, L — из близлежащего места, на близком расстоянии, вблизи ( aspicere L)
    2) близкий (по времени), приближающийся ( mors C)
    3) сходный, подобный, похожий ( alicui rei C)
    4) родственный, родной
    II propinquus, ī m.

    Латинско-русский словарь > propinquus

  • 17 quum

    (cum) conj.
    1) когда, в то время как (scribam ad te, q. plus otii nactus ero C)
    2) всякий раз как (q. pater familiae decessit, ejus propinqui conveniunt Cs)
    3) с тех пор как (vicesīmus annus est, q. in hac urbe fui C)
    4) тем, что (Helvetii cum Germanis contendunt, q. suis finibus eos prohĭbent Cs)
    5) так как (Aedui, q. se defendere non possent, legatos ad Caesarem miserunt Cs)
    Socrates, q. facile posset educi e custodia, noluit C — хотя Сократ и мог бежать из тюрьмы, он (этого) не захотел
    7) тогда как (solus homo partĭceps est rationis, q. cetera animalia sunt expertia C)
    8)
    q. primum C etc. — как только
    q. maxime Ter, C — преимущественно, в особенности
    q... tum C etc. — как..., так или не только..., но и (в особенности)

    Латинско-русский словарь > quum

  • 18 alienus [1]

    1. aliēnus, a, um (alius), Adi. m. Compar. u. Superl., in vielen Bedeutungen dem gr. ἀλλότριος entsprechend (vgl. Passows gr. Wörterb. in v.), einem andern, gehörig, -eigen, fremd (Ggstz. meus, tuus, suus, proprius), I) eig.: 1) im allg.: puer, Ter.: servus, Quint.: coniunx, Hor.: aedes (Plur.), Ter.: domus, Cic.: pecuniae, Cic.: aes alienum, fremdes, entlehntes Geld, Schulden (s. aes no. II, B, 2, a), Cic.: nomina, fremde, von andern gemachte Schulden, Sall.: mos, Ter.: opes, Cic.: pavor, fremde, d.i. der andern Furcht, Liv.: aber metu alieno, aus Furcht vor andern, Ter.: alienis pedibus ambulare, Plin.: edicta alieno formare ingenio, Suet.: cum aliena est oratio, wenn ein anderer das Wort hat, Plaut.: alienis mensibus aestas, in fremden Monaten (d.i. in den Wintermonaten), Verg. – sternitur infelix alieno vulnere, durch die einem andern zugedachte Wunde, Verg. – m. Dat., sacerdotium genti conditoris haud alienum, Liv. 1, 20, 3. – subst., aliēnum, ī, n., a) fremdes Gut od. Eigentum (Ggstz. suum), alieni appetens, sui profusus, Sall.: largiri ex alieno, auf anderer Kosten Freigebigkeit üben, Cic., de alieno, Liv. u. Iustin.: ex alieno praedari, Liv. – b) f remder Grund u. Boden, in alieno aedificium exstruere, Cic.: furor aliena vastandi, Sen.: aliena pervadere molienti, fremdes Gebiet (im Ggstz. zum römischen), Amm. – c) fremde Angelegenheit, qui negat quicquam deos nec alieni curare nec sui? Cic. de div. 2, 104: u. so Plur. = fremde Angelegenheiten, fremde Interessen, aliena curare, Ter. heaut. 76: aliena diiudicare, ibid. 504. – 2) insbes.: a) jmdm. seiner Familie od. seiner Person od. seiner Heimat nach fremd, α) der Familie, Verwandtschaft od. Person nach fremd, fernstehend, jmd. nichts angehend, ihm nicht verwandt, nicht angehörig (Ggstz. meus, tuus, suus u. propinquus, affinis, sanguine coniunctus, amicus, familiaris, familiaris et necessarius), absol., ille si me alienus affinem volet, Ter.: heres alienior, Cic.: homines alienissimi, wildfremde, Cic. Phil. 10, 10. – m. Dat., non alienus sanguine regibus, Liv.: mihi non alienus, Fronto. – m. ab u. Abl., humani nihil a me alienum puto, Ter. heaut. 77: alienissimus a Clodio, Cic. – u. (wie ἀλλότριος) m. Genet. (s. Deder. Dict. 2, 5), non alieni generis sui, Dict.: non alienus Pelei, Dict. – subst., aliēnus, ī, m., der Fremde, cives potiores quam peregrini, propinqui quam alieni, Cic.: in longinquos in propinquos, in alienos in suos irruebat, Cic.: neu malis alienos adiungere, quam sanguine coniunctos retinere, Sall.: etiam alienissimis in capitis periculis amicissimorum officia et studia praestamus, Cic.: se suaque omnia alienissimis crediderunt, wildfremden Leuten, Caes. b.G. 6, 31, 4. – β) der Heimat nach jmdm. fremd, ausländisch, Graeca nomina aut aliena, Plin.: arbor ex alieno petita orbe, Plin.: domi atque in patria mallem, quam in externis atque alienis locis, Cic. – v. Pers. subst., aliēnus, ī, m., der Fremde, der Ausländer, tot linguae, tanta loquendi varietas, ut externus alieno paene non sit hominis vice, Plin.: hic apud me cenant alieni novem, Plaut. – b) dem Körper od. dem Geiste fremd, entfremdet, α) dem Körper, abgestorben quantum eius (ossis) alienum est, Scrib. 201. – β) dem Geiste, verwirrt, verrückt, facient alienos, deliros, Firm. math. 3, 6. – c) der physischen Beschaffenheit nach fremdartig, widrig, fit quoque, ut (nebula) in nostrum cum venit denique caelum, corrumpat reddatque sui simile atque alienum (uns widrig), Lucr.: alienus odor opplet nares, Varr. – neutr. plur. aliena subst., das Fremdartige, der fremdartige Stoff (= das aus der Mischung fremdartiger Bestandteile entstandene Trübe des Weines), Hor. sat. 2, 4, 57. – II) übtr.: a) v. Pers.: α) der Meinung, Ansicht nach einem andern gleichs. angehörig, von einem andern abhängig, nicht selbständig, nicht auf eigenen Füßen stehend (Ggstz. suus), in physicis totus alienus est, Cic. de fin. 1, 17. – β) der Gesinnung, Denkart, Neigung u. Lebensart nach einer Person od. Sache fremd, entfremdet, abgeneigt, nicht befreundet, feindselig, verfeindet, gegen sie ungünstig gestimmt, gleichgültig (Ggstz. amicus, familiaris, coniunctus), voluntates populi, Cic.: homo, Cic.: ex alienissimis sociis amicissimos reddere, Cic.: neque solum illis aliena mens erat, nicht bloß bei jenen herrschte eine feindselige Gesinnung, Sall. – m. ab u. Abl., alienus ab alqo od. ab alqa re animus, Cic.: si est a me alienior, Cic.: homo non alienus a litteris, ein des Schriftwesens nicht unkundiger (im Schriftwesen nicht unbewanderter) Mann (zugleich mit dem Doppelsinn: ein dem Brieftragen nicht fremder M.), Cic.: numquam a poëtice alienus fui, Plin. ep. – m. Dat., alienus alci animus (Ggstz. animus in alqm pronior), Tac.: ambitioni alienus Ggstz. familiaris otio et litteris), Sen.: domus his aliena malis, solcherlei Ränken (Getreibe) abgeneigt, Hor. – m. Genet. (s. die Auslgg. zu Ov. fast. 1, 196), domus non aliena consilii, dem Pl. nicht fremd, dem Pl. befreundet, Sall.: ioci non alienus, kein Feind vom Scherz, Ov. – subst., vel alienissimus rusticae vitae, auch der abgesagteste Feind des Landlebens, Col. 3, 21, 3. – b) v. Lebl. (konkr. u. abstr. Ggstdn.), fremd, fremdartig, dem eigenen Wesen od. der Beschaffenheit, dem Zustande, dem Zwecke, den Verhältnissen nicht entsprechend, widerstrebend, ungewohnt, ungeeignet, ungehörig. unpassend, unangemessen, unzuträglich, nachteilig, mit etw. unvereinbar, α) absol.: malis ridere alienis, mit verstellten Mienen, mephistophelesartig, höhnisch lachen, Hor. sat. 2, 3, 72 (u. dazu Krüger u. Fritzsche): alieno gaudia vultu semper erant, das Weinen war dir näher als das Lachen, Val. Flacc. 8, 164. – hanc rem tractare non alieno loco videor, Quint. – alieno loco (Gelände) proelium committere, Caes. – alienā, alieniore aetate, Plaut. u. Ter.: alieno tempore, zur Unzeit, Cic. u. Liv. (Ggstz. suo tempore, Varr.). – suo alienoque Marte pugnare, nach gewohnter u. ungewohnter Art, Liv. – aliena verba, uneigentliche (Ggstz. propria). Cic.; u. verb. translata et aliena verba, Cic. (vgl. Cic. de or. 3, 157 u. or. 80): cetera ex prosae orationis usu alieniora praetermisimus, Gell. – u. non alienum est m. folg. Infinit., es ist nicht unzweckmäßig, unzuträglich (s. Heusinger Cic. off. 1, 8), sponte vomere non alienum est, Cels.: u. so sed non alienum est (es ist nicht ungehörig, ungeeignet) rationem huius verbi faciendi Zenonis exponere, Cic.: non alienum esse videtur proponere de etc., Caes.: cuius victoriae non alienum videtur quale praemium sit tributum docere, Nep.: non alienum esse arbitror breviter explicare, quae mihi sit ratio etc., Cic. – neutr. plur. subst. = nicht zur Sache Gehöriges, Fremdartiges, Ungehöriges, aliena ac nihil profutura petere, Sall.: aliena dicere (Ggstz. dicere quod causae prosit), Cic.: aliena loqui, Ungehöriges schwatzen, Unsinn reden (v. Wahnsinnigen). Cels. u. Ov. – β) m. ab u. Abl.: navigationis labor alienus non ab aetate solum nostra, verum etiam a dignitate, Cic.: dolor (est) motus asper in corpore alienus a sensibus, dem Gefühle widerstrebend, Cic.: sententia non crudelis, sed aliena a re publica nostra, Sall. – γ) m. bl. Abl.: aut suā personā aut tempore alienum, Cic.: alienum sibi videri dignitate imperii, Cic.: illud autem alterum alienum esse existimatione meā Cibyratas imperio meo publice venari, Cic.: indignum et alienum maiestate populi Romani videtur m. folg. Akk. u. Infin., Val. Max. – δ) m. Dat.: cibi stomacho non alieni (nicht unzuträgliche), Cels.: alienissimo sibi loco, contra opportunissimo hostibus conflixit, Nep.: exemplum temporibus suis accommodatissimum, meis alienissimum rationibus, Cic.: quod maxime huic causae est alienum, Cic. – u. zugl. m. folg. Infin., moveri et ambulare nisi sanis alienum est, Cels.: non putavi alienum esse meis institutis haec ad te scribere, Cic. – ε) m. Genet, (s. die Auslegg. zu Ov. fast. 1, 196), aliarum rerum aliena, unvereinbar mit andern Erscheinungen, beispiellos, Lucr.: omnia quae essent aliena firmae et constantis assensionis a virtute sapientiaque removit, Cic. – u. zugl. m. folg. Infin., quis alienum putet eius esse dignitatis, quam mihi quisque tribuit, quid in omni munere vitae optimum et verissimum sit exquirere, Cic. – ζ) m. ad u. Akk.: nihil mihi turpius apud homines fuisset, neque vero ad istam ipsam ἀσφάλειαν quicquam alienius (zweckwidriger), Cic. ad Att. 2, 19, 4: ad committendum proelium alienum esse tempus arbitratus, Caes. b.G. 4, 34, 2: omnium autem rerum nec aptius est quicquam ad opes tuendas quam diligi, nec alienius quam timeri, Cic. de off. 2, 23.

    lateinisch-deutsches > alienus [1]

  • 19 carus [1]

    1. cārus, a, um, Adi. m. Compar. u. Superl. ( altirisch cara, Freund, caraim, ich liebe), hoch im Preise, teuer (Ggstz. vilis), I) eig.: pisces cari, Plaut.: annona cara, Cato fr.: annona carior, annona carissima, Cic.: m. Abl. pret., quod non opus est, asse carum est (ist für einen A. zu teuer), Cato in Sen. ep. 94, 27. – II) übtr., teuer, wert, schätzbar, lieb und wert, geschätzt (Ggstz. alci invisus), honestum ei vile est, cui corpus nimis carum est, Sen.: cari sunt parentes, cari liberi, propinqui, familiares, Cic.: nepotes c., Catull.: c. caput, Verg. u.a.: alqm diligere carumque habere, lieb u. wert halten, Cic.: patria, quae mihi est vitā meā multo carior, Cic.: paucis carior fides quam pecunia fuit, Sall.: hoc est gratum nobisque est carius auro, Catull.: carior est auro iuvenis, Tibull.: aliud si quid carius est oculis, Catull.: acceptiores carioresque fieri populo Romano, Gell.: frater carissimus atque amantissimus, Cic.: homines mihi carissimi et amicissimi, Cic.: carus omnibus, Treb. Poll.: dis carus, von einem Beglückten, Hor. – subst., cari, die teuern Lieben, cum careis meis, Plaut. Men. 105: amissio carorum, Lact. 3, 28, 8: ebenso carissimi, Sen. ad Marc. 7, 1. – / In Inschr. auch karus, zB. Corp. inscr. Lat. 6, 19530 u. 8, 217, 23.

    lateinisch-deutsches > carus [1]

  • 20 centesimus

    centēsimus, a, um, num. ordin. (centum), der hundertste, pars, Plaut.: lux ab interitu, Cic.: portio, Plin.: legis unum et c. caput, Paragraph 101, Cic. – als t. t. der Landw. v. hundertsten Korn als Ertrag, ex eodem semine redire cum centesimo (v. Bohnen), Varr.: (ex uno grano) cum centesimo fundere (v. Boden), Plin.: cum centesima fruge fenus reddere (v. Boden), Plin.: cum incremento centesimae frugis renasci (vom Samen), Solin. – subst., centēsima, ae, f. (sc. pars), der hundertste Teil von etw., das Prozent, a) als Abgabe, eine einprozentige Abgabe, Cic. Rab. Post. 30; ad Brut. 1, 18, 5: rerum venalium, Verkaufssteuer, Tac. ann. 1, 78: dies. vectigal centesimae, Tac. ann. 2, 42. – von Interessen, 1 Prozent monatlich, also nach unserer Zinsrechnung 12 Prozent jährlich (als Wucherzins betrachtet), Cic.: so auch binae centesimae, 24 Prozent jährlich, Cic.: quaternae c., Cic.: perpetuae, Zins auf Zins (Ggstz. quotannis renovatae, jährlich zum Kapital geschlagene), Cic. ad Att. 6, 2, 7: a Caecilio propinqui minore centesimis nummum movere non possunt, nicht unter 12 Pr. (jährl.) flott machen können, Cic. ad Att. 1, 12, 1; vgl. Sen. ep. 118, 2. – / Nbf. centēnsumus, Plaut. capt. 421; mil. 763 (761).

    lateinisch-deutsches > centesimus

Страницы

См. также в других словарях:

  • Propinqui — Propinqui, lat., die nächsten Anverwandten; P. tät, Verwandtschaft …   Herders Conversations-Lexikon

  • propinqui et consanguinei — /prapigkway et konsaengwiniyay/ The nearest of kin to a deceased person …   Black's law dictionary

  • propinquo — pro·pìn·quo agg., s.m., avv. LE 1a. agg., prossimo, vicino; confinante: conviene che li due spazi ... veggiano lo sole disvariatamente, secondo che sono remoti e propinqui questi luoghi (Dante) 1b. agg., fig., affine, simile 2. agg., che sta per… …   Dizionario italiano

  • CADAVERUM Cura — apud Romanos Graecosque. Corpus defuncti, postquam sollenni ritu oculi eius clausi essent, per intervalla conclamabatur primo, quod apud Graecos fiebat magnô aeneorum vasorum fragore, an ad Lemures Furiasque accendas, an ad iacentem, si forte… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • OSSA — I. OSSA Italiae fluv. in Tusciâ, Ptolemaeo. Fiore hodie dicitur. Baudrando nunc Albegna, in territorio Senensi, et 4. milliar. ab Orbetello in Boream, Telamonem versus, in mare Tyrrhenum se exonerat. II. OSSA Sophiano Monte Cassovo, Pineto Olira …   Hofmann J. Lexicon universale

  • PAEFICA — memorata in illo Naevii, Haec quidem hercle opinor Praefica est, Nam mortuos collaudat. Claudio dicebatur, quae praeficeretur ancillis lam entantibus. Unde in Glossis Philoxeni, Praefica, ἡ πρὸ τῆς κλίνης εν τῇ φορᾷ κοπτομένη: θρηνῳδὸς ἐπ᾿… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Эпинус, Франц Ульрих Теодор — профессор высшей математики и физики С. Петербургской Академии Наук; родился в 1724 г. в Мекленбурге. По получении степени доктора медицины в Ростокском университете он остался в нем приват доцентом. В 1755 1757 гг. он был профессором астрономии… …   Большая биографическая энциклопедия

  • Conradine dynasty — The Conradines or Conradiner were a dynasty of Franconian counts and dukes of the 8th to 11th Century, named after Conrad the Elder and his son Conrad I (or Konrad), Duke of Franconia, King of Germany.The family is first mentioned in 832, with… …   Wikipedia

  • Сельская поземельиая община у славян — (кроме русских; см. Поземельная община). Община у славян, несмотря на сходство с общеарийским родовым строем, является чисто народным институтом, корни которого уходят в глубокую древность. Название опhèна мы встречаем в сербских грамотах XII в.; …   Энциклопедический словарь Ф.А. Брокгауза и И.А. Ефрона

  • Семья — I. Семья и род вообще. II. Эволюция семьи: a) Семья зоологическая; b) Доисторическая семья; c) Основания материнского права и патриархального права; d) Патриархальная семья; e) Индивидуал., или моногамическая, семья. III. Семья и род у древних… …   Энциклопедический словарь Ф.А. Брокгауза и И.А. Ефрона

  • Семья — I. Семья и род вообще. II. Эволюция семьи: a) Семья зоологическая; b) Доисторическая семья; c) Основания материнского права и патриархального права; d) Патриархальная семья; e) Индивидуал., или моногамическая, семья. III. Семья и род у древних… …   Энциклопедический словарь Ф.А. Брокгауза и И.А. Ефрона

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
… Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»